Ouderonthechting

De voorgeschiedenis die leidde tot dit kort geding was als volgt:

Partijen hebben na de verbreking van hun relatie een ouderschapsplan opgesteld met daarin opgenomen een zorgverdeling waarbij de vader wekelijks omgang zou hebben met hun minderjarige zoontje, die ik hierna Tim zal noemen. Hoofdverblijf van Tim werd bij moeder bepaald. Op enig moment heeft de Voorzieningenrechter in een Kort Geding een andere omgangsregeling vastgelegd waarover partijen overeenstemming hadden bereikt ter zitting. In dat vonnis van de voorzieningenrechter werd tevens opgenomen: Partijen gaan zo spoedig mogelijk het traject ‘Ouderschap Blijft’ volgen.

In april 2020 schrijft moeder de volgende e-mail, welke ook naar het Jeugdteam (van de rechtbank) en Altra (van het traject‘Ouderschap Blijft’) wordt gezonden:

“ Dag allemaal,

De laatste keer heb ik een verkeerde inschatting gemaakt over de omgang. Vader wilde Tim van maandag t/m donderdag en ik zei dat dat om de week oké is (andere week t/m woensdag). Maar omdat school nu weg valt is dit heel veel uur achter elkaar. Ik denk dat het voor Tim beter is als hij elke week van maandagochtend 9 uur tot woensdagmiddag 1 uur bij vader is. Dat is al heel ruim genomen. Normaal ziet hij vader van maandag 2 uur tot woensdagochtend half 9. Dus hij ziet jou ( vader ) al eerder op maandag en ook langer op woensdag. Ik breng hem maandags 9 uur en jij brengt hem woensdags 1 uur. Ik denk dat we dan zo goed zitten. Hopelijk kan school in de maand mei weer open.”

In juni 2020:

“ Afgelopen donderdag heb ik met de juffen gesproken van Tim. Vader wilde niet deelnemen aan dit gesprek. Zij vertelden mij dat Tim is veranderd sinds de lockdown. Teruggetrokken, komt vermoeid over en slaat nu zelfs klasgenootjes. Hij is niet meer zoals ze hem kennen. Ik ervaar hem ook als agressief en mijn moeder heeft nu ook al meegemaakt dat hij haar slaat en schopt. Ik denk dat het beter is voor Tim als we de omgang in de zomervakantie doen van maandagochtend 8 uur tot dinsdagavond. En een zaterdag en zondag in de maand. Dat is eigenlijk ook de originele afspraak...Ik signaleer zeer verontrustend gedrag bij Tim sinds de uitbreiding van de omgang en mijn ouders en de school bevestigen dit.”

De moeder verweert zich en stelt dat partijen een traject gehad hebben bij Altra waarbij de omgang is uitgebreid met een extra nacht. Omdat Tim daar niet goed op reageerde, is zij weer teruggegaan naar de omgang conform het vonnis in kort geding. Het traject bij Altra is inmiddels beëindigd en er is een onderzoek door de Raad voor de Kinderbescherming gestart, omdat er zorgen zijn over de ontwikkeling van Tim. De moeder stelt dat eerst de zorgsignalen die er zijn, onderzocht moeten worden. Volgens de moeder moet eerst worden uitgevonden wat er bij Tim speelt.

De Voorzieningenrechter oordeelt dat de vastgestelde omgangsregeling in beginsel moet worden nagekomen zolang deze haar kracht niet heeft verloren, tenzij sprake is van dusdanige ernstige of bijzondere omstandigheden dat niet-nakoming gerechtvaardigd is. Zulke omstandigheden kunnen zich met name voordoen wanneer ofwel op grond van ná dat vonnis voorgevallen of aan het licht gekomen feiten nakoming van de vastgestelde zorg- of omgangsregeling voor de ouder die de regeling dient na te komen klaarblijkelijk een noodtoestand doet ontstaan, ofwel omdat onverkorte nakoming kennelijk niet in het belang van de kinderen moet worden geoordeeld, dan wel aannemelijk is dat sedert de uitspraak waarvan nakoming wordt gevorderd sprake is van zodanige wijziging van omstandigheden dat deze één van de gronden als bedoeld in artikel 1: 377a lid 3 BW opleveren en een beslissing van de bodemrechter op een verzoek tot wijziging van de eerder vastgestelde regeling niet kan worden afgewacht.

De Raad voor de Kinderbescherming heeft ter zitting opgemerkt dat het in het vrijwillig kader niet gelukt is om de patronen tussen ouders te doorbreken. Er is een groot verschil in de visie van ouders op de aard en achtergrond van de problematiek van Tim. De gedragswetenschapper is tot de conclusie gekomen dat sprake is van reactief gedrag bij Tim, omdat hij geen toestemming van de moeder ervaart. Inmiddels is een beschermingsonderzoek gestart. Als er een ondertoezichtstelling komt, zal de GI de regie over de zorgregeling nemen.

Vast is komen te staan dat de moeder al langdurig eenzijdig de omgangsregeling wijzigt en beperkt. Ook afspraken die door tussenkomst van hulpverlenende instanties waren gemaakt, heeft de moeder veranderd. Ter zitting heeft de moeder te kennen gegeven dat zij graag zou zien dat de omgang tussen de vader en Tim anders loopt. Op dit moment ziet zij echter nog steeds zorgelijke signalen, die door de vader niet worden (h)erkend.

In het kader van de beoordeling in deze procedure wijst de voorzieningenrechter ouders erop dat het volgende – in soortgelijke gevallen gesignaleerde – gedrag ernstige zorgen baart: vanuit een heftig loyaliteitsconflict kan door het kind op den duur voor één van de ouders gekozen worden en wordt de andere ouder buitengesloten, wat kan leiden tot ouderonthechting. De korte termijn gevolgen van ouderonthechting voor het kind (zoals onrust en stress, verschillende boodschappen over dezelfde kwestie of gebeurtenis aan de coalitie-ouder en de buitengesloten ouder, onhandelbaar gedrag, bespelen van ouder(s) en schuldgevoelens) en de lange termijn gevolgen van ouderonthechting (meer psychosomatische problemen, vaker depressie, angst en middelenmisbruik, onveilige hechting, minder zelfvertrouwen en vertrouwen in anderen, disfunctionele coping vaardigheden, minder carrière en een beschadigde identiteit) kunnen ernstig zijn. Anders gezegd: ouderonthechting heeft langdurige en (zeer) ernstige consequenties voor het kind en de latere volwassene.

Het coalitiegedrag (van de coalitieouder) dat tot de ouderonthechting leidt kan bewust en onbewust plaatsvinden en daarnaast zowel doelgericht als niet-doelgericht zijn. Er zijn coalitie-ouders die zich er bewust op richten om een zo close mogelijk ‘bondje’ met het kind te krijgen ‘waar de andere ouder niet meer tussen komt’ en coalitie-ouders die uit (te) grote liefde en zorg een nauwe band met hun kind nastreven zonder dat zij zich ervan bewust zijn dat de andere ouder daardoor nauwelijks meer een kans krijgt. Er zijn coalitie-ouders die doelgericht proberen de band tussen het kind en de andere ouder kapot te maken en coalitie-ouders, waarvan het gedrag ertoe leidt dat de band met de andere ouder wordt beschadigd zonder dat zij dat ook op het oog hadden. De voorzieningenrechter besteedt reeds nu, in dit vroege stadium, aandacht aan deze verschillen, omdat het begrip ouderonthechting in de samenleving snel wordt geassocieerd met het bewust en doelgericht kapot maken van de band van het kind met de buitengesloten ouder door de coalitie-ouder. Veelal echter zijn er bij ouderonthechting géén schuldigen en alleen maar verliezers, in de eerste plaats het kind en de buitengesloten ouder, maar uiteindelijk niet zelden ook de coalitie-ouder.

Uit het eindverslag van Altra blijkt dat er geen contra-indicaties zijn tegen uitvoering van de omgangsregeling. Altra benadrukt dat Tim behoefte heeft aan controle en voorspelbaarheid in het spel en de omgang met ouders. De voorzieningenrechter stelt vast dat het niet in het belang van Tim is om de huidige situatie waarin het contact tussen hem en zijn vader beperkt en niet voorspelbaar is, te laten voortduren.

De voorzieningenrechterveroordeelt de moeder tot nakoming van de eerder vastgelegde omgangsregelingonder oplegging van de gevorderde (maar gemaximeerde) dwangsom, als prikkel tot nakoming. Daarbij is in aanmerking genomen dat de moeder de regeling eenzijdig heeft gewijzigd en beperkt.