Alimentatie wordt vastgesteld op basis van behoefte (aan de zijde van de onderhoudsgerechtigde) en draagkracht (aan de zijde van de onderhoudsplichtige). De behoefte wordt bepaald aan de hand van het inkomen vóór de verbreking van de samenwoning. De draagkracht wordt vastgesteld voor de toekomst aan de hand van actuele inkomstengegevens. De alimentatie is nooit hoger dan de behoefte en nooit hoger dan de draagkracht. Na de vaststelling van de alimentatie kunnen zich wijzigingen voordoen waardoor de alimentatie niet meer voldoet aan de wettelijke maatstaven. Wanneer het inkomen daalt en de draagkracht is afgenomen kan, met een beroep op artikel 1:401 BW, een verzoek tot wijziging van de eerder vastgestelde alimentatie worden ingediend bij de rechtbank. Daarbij moet rekening worden gehouden met een verweer dat ertoe strekt dat de rechtbank dient te beoordelen of er sprake is van verwijtbaar inkomensverlies en of het inkomensverlies voor herstel vatbaar is. Van verwijtbaar inkomensverlies kan sprake zijn wanneer men zelf ontslag heeft genomen maar ook bij een ontslag op staande voet. Minder gaan werken of geen overwerk meer verrichten kan ook als verwijtbaar worden beschouwd als daar geen goede reden voor gegeven kan worden.
Een daling van het inkomen rechtvaardigt meestal een verzoek tot verlaging van de alimentatie maar dat verzoek moet wel goed worden ingekleed. Het is daarom goed om vooraf stil te staan bij welke vragen een dergelijk verzoek zal oproepen. Ook is het verstandig om vooraf na te gaan of er geen wijzigingen zijn geweest die de draagkracht hebben doen toenemen. De alimentatieberekening wordt immers in zijn geheel opnieuw gemaakt op basis van actuele omstandigheden en gegevens. Tegenwoordig komt het niet vaak tot een eenzijdige opzegging van het dienstverband nu een beëindiging van het dienstverband met wederzijds goedvinden op initiatief van de werkgever toch recht geeft op een werkloosheidsuitkering. Meewerken aan een beëindiging van het dienstverband betekent ook niet zonder meer dat er sprake is van verwijtbaar inkomensverlies. De transitievergoeding die wordt uitgekeerd bij een beëindiging van het dienstverband kan meegenomen worden in de beoordeling van de draagkracht.
De procedure tot wijziging van de alimentatie duurt ongeveer een half jaar. De ingangsdatum voor de gewijzigde alimentatie is meestal de datum indiening verzoekschrift. Reden dus om niet te lang te wachten met het indienen van het verzoek.