vergoedingsrecht vanwege schenking

Op 5 april 2019 heeft de Hoge Raad een belangrijke uitspraak gedaan in het kader van het Huwelijksvermogensrecht. Ons hoogste rechtscollege heeft met deze uitspraak een einde gemaakt aan de onduidelijkheid die heerste omtrent bepaalde vergoedingsrechten. Deze onduidelijkheid werd met name veroorzaakt door het Hof Den Bosch. Met de uitspraak van 5 april 2019 maakt de Hoge Raad korte metten met de afwijkende lijn die werd gevolgd in Den Bosch ten aanzien van de vergoedingsrechten. Het ging om het volgende.
Partijen waren in gemeenschap van goederen gehuwd. De vrouw had een schenking van € 10.000,00 ontvangen onder een uitsluitingsclausule en het bedrag was gestort op de gezamenlijke bankrekening van partijen.  Na de scheiding werd de echtelijke woning verkocht waarbij een overwaarde werd verzilverd van € 30.000,00. Het saldo van de gemeenschap was positief. Bij veel rechtbanken en gerechtshoven werd al de redenering gevolgd dat de gemeenschap gebaat is geweest met de schenking en dat de gemeenschap (bij een positief eindsaldo) een  vergoeding dient uit te keren. Het Hof Den Bosch besliste evenwel vaak anders als na de scheiding niet meer te achterhalen was waaraan het privé-geld was uitgegeven. Dit bewijsprobleem kwam dus voor rekening van degene die de schenking onder uitsluitingsclausule had ontvangen. 
De zaak waar het hier om gaat diende eerst bij de rechtbank Oost-Brabant en daarna bij het Gerechtshof Den Bosch en de vrouw had daarom waarschijnlijk aangevoerd dat het geschonken bedrag was geïnvesteerd in de woning. Als zij dat had kunnen bewijzen dan had het Gerechtshof Den Bosch haar een vergoedingsrecht toegekend. De vrouw kon echter niet bewijzen dat het geld in de woning was geïnvesteerd en zij eindigde met lege handen. Het Hof oordeelde dat het geld op de en/of rekening terecht was gekomen en niet meer traceerbaar was. Omdat niet meer kon worden achterhaald waaraan het geld was besteed concludeerde het Hof dat partijen de gelden hadden geconsumeerd hetgeen geen aanleiding meer gaf tot een vergoedingsrecht. De zaak werd daarop voorgelegd aan de Hoge Raad. De Hoge Raad oordeelde dat de vrouw wel een vergoedingsrecht toekwam. Dat de schenking is gestort op de gemeenschappelijke bankrekening en vervolgens is aangewend voor diverse bestedingen, doet volgens de Hoge Raad niet af aan het vergoedingsrecht van de vrouw.  Door vermenging is het geschonken bedrag tot het gemeenschapsvermogen gaan behoren en de wet brengt dan mee dat de vrouw als gevolg van deze vermogensverschuiving in beginsel recht heeft op een vergoeding van dat bedrag. Ook uitgaven in verband met consumptieve bestedingen zijn aan te merken als voldoening van gemeenschapsschulden.  De gemeenschap is daarmee gebaat. Indien de vrouw privéschulden zou hebben voldaan zou er geen vergoedingsrecht ontstaan. Omdat volgens de wet alle schulden tot de gemeenschap behoren met slechts een enkele uitzondering, geldt hier een bewijsvermoeden ten gunste van de vrouw. In dit geval ligt het dus op de weg van de man om te bewijzen dat de vrouw geen vergoedingsrecht te gelde kan maken, bijvoorbeeld door aan te tonen dat uit het gemeenschapsvermogen privéschulden van de vrouw zijn voldaan. De Hoge Raad geeft ook aan dat partijen afspraken kunnen hebben gemaakt die tot een ander oordeel leiden.
Eenvoudig samengevat geldt aldus dat een onder uitsluitingsclausule ontvangen schenking moet worden vergoed, ook al is het geld besteed aan vakanties en dure etentjes, indien de gemeenschap toereikend is. Als er dus geld genoeg is moet eerst het vergoedingsrecht worden uitgekeerd, waarna de rest kan worden verdeeld, vanuit de gedachte dat de gemeenschap gebaat is geweest met de schenking. Als je dat niet wilt, moet je daarover afspraken maken.