De woning onverdeeld laten

Als een woning deel uitmaakt van de huwelijksgemeenschap en partijen gaan scheiden, of wanneer samenwonenden samen eigenaar (deelgenoot) zijn van een woning en hun relatie beëindigen, dan komt de vraag naar voren of één van partijen de woning overneemt en de ander uitkoopt of dat de woning wordt verkocht en de opbrengst wordt verdeeld. Volgens de wet mag een deelgenoot te allen tijde verdeling van een gemeenschappelijk goed vorderen. De echtgenoten moeten echter wel wachten tot het moment dat de echtscheiding een feit is. Daarna wordt vaak (op verzoek) nog een termijn van een half jaar toegekend waarbij het gebruik van de woning kan worden voortgezet door één partij.

Indien het belang van de ene deelgenoot bij onmiddellijke verdeling kleiner is dan het belang van de andere deelgenoot om nog even te wachten met de verdeling, kan de rechter op verzoek van een deelgenoot een of meerdere malen bepalen dat de andere deelgenoot voor een periode van maximaal drie jaar geen aanspraak kan maken op verdeling. Er vindt dus een belangenafweging plaats tussen de belangen van de deelgenoot die wil over gaan tot verdeling (kan zijn toedeling of verkoop) van de gezamenlijke woning en de deelgenoot die de verdeling wil uitstellen om in de woning te kunnen blijven wonen.  Een verzoek om te bepalen dat het recht op verdeling voor een bepaalde periode wordt uitgesloten, wordt niet vaak toegekend. De gevolgen op termijn zijn immers niet te overzien. De waarde van de woning is geen vaststaand gegeven. Over drie jaar kan de woning minder waard zijn waardoor er zelfs sprake kan zijn van een restschuld bij verkoop. De rechtbank Noord-Holland deed op 13 april 2022 dan ook een opmerkelijke uitspraak waarbij aan de man wel een extra periode werd toegekend.

In deze kwestie ging het om twee ongehuwde samenwoners. Zij waren sinds 2017 gezamenlijk eigenaar van een woning. In november 2020 verbreken partijen hun relatie en verlaat de vrouw de woning. De man blijft met zijn drie minderjarige kinderen (uit een eerdere relatie) achter in de woning. De vrouw vordert dat de man mee zal meewerken aan verkoop. De man wil uitstel. De rechtbank weegt de belangen van partijen tegen elkaar af.

De vrouw wil de overwaarde van de gezamenlijke woning gebruiken om in haar levensonderhoud te kunnen voorzien. Haar inkomen is te laag onvoldoende om een woning te huren. Noodgedwongen woont zij bij haar stiefvader. Zij wil haar aandeel in de overwaarde te gebruiken als aanvulling op haar inkomen. Omdat zij recht heeft op deze overwaarde ontvangt zij aanvullende bijstand van de Sociale Dienst als lening. Zij wil echter geen schuld opbouwen bij de gemeente.

De man meent dat hij een zwaarder wegend belang heeft om de woning nog enkele jaren onverdeeld te laten. Hij zou de woning graag alleen in eigendom verkrijgen, maar is momenteel (nog) niet in staat om daartoe de benodigde financiering te verkrijgen. De man is in september 2020 voor zichzelf begonnen en heeft in 2021 een slecht jaar gehad als gevolg van de breuk met de vrouw en haar reactie daarop. Zij overstelpte hem met Whatsappberichten en maakte hem overal zwart (ook bij zijn werkgever). De psychische problemen die de man als gevolg daarvan ondervond, hadden ook weerslag op zijn bedrijf. Momenteel gaat het beter met de man en haalt hij betere resultaten met zijn bedrijf. Hij komt echter nog niet in aanmerking voor een hypothecaire geldlening, omdat hij nog niet beschikt over jaarcijfers over drie achtereenvolgende jaren. De man benadrukt dat hij belang heeft bij het behoud van de woning om uitvoering te kunnen geven aan de co-ouderschapsregeling die hij met zijn ex-vrouw is overeengekomen met betrekking tot hun drie minderjarige kinderen. Hij staat nog niet lang genoeg ingeschreven voor een sociale huurwoning en ook het verkrijgen van een huurwoning in de vrije sector is voor hem niet haalbaar (omdat hij ook daarvoor met cijfers moet onderbouwen dat hij in staat is de huur te betalen).

De rechtbank overweegt dat er een belangenafweging gemaakt moet worden waarbij de belangen van de vrouw en de man tegen elkaar worden afgewogen en waarbij rekening wordt gehouden met alle relevante omstandigheden. Daaruit volgt volgens de rechtbank dat de belangen van de man momenteel zwaarder wegen.

Volgens de rechtbank maakt het feit dat de vrouw geen schuld op wil bouwen bij de gemeente niet dat zij een zwaarder wegend belang heeft bij onmiddellijke verdeling. Bovendien staat de vrouw al lang ingeschreven voor een sociale huurwoning en zijn haar kansen op het verkrijgen van woonruimte op korte termijn veel beter dan de kansen van de man. Ook is van belang dat de huren in de vrije sector aanzienlijk hoger zijn dan de hypotheeklasten die de man nu steeds volledig en tijdig heeft voldaan met zijn eigen geld.

De rechtbank is van mening dat de man voldoende heeft gemotiveerd waarom hij extra tijd nodig heeft om het aandeel van de vrouw over te nemen. Als beginnend ondernemer komt de man nu nog niet in aanmerking voor voldoende financiering. In de procedure heeft de man wel financiële gegevens overgelegd waaruit blijkt dat het nu goed gaat met zijn bedrijf en daarnaast heeft de man verklaard dat hij verwacht met goede cijfers over 2022 en 2023 het resultaat van het slechtere jaar 2021 te kunnen compenseren.

Gelet daarop vindt de rechtbank dat de man een zwaarwegender belang heeft bij uitstel van de verdeling en dat een uitsluiting van de verdeling tot 1 januari 2024 voldoende tegemoetkomt aan het belang van de man. Op dat moment beschikt de man immers over de cijfers van drie opeenvolgende jaren voor het verkrijgen van financiering. De rechtbank benadrukt nog dat de man niet stil mag blijven zitten tot 1 januari 2024. Hij moet zich actief inzetten voor het verkrijgen van financiering, want indien na verloop van de termijn blijkt dat de man daartoe niet in staat is, zal de woning in principe alsnog aan een derde worden verkocht.

Als het aankomt op een belangenafweging is het cruciaal dat de belangen en de omstandigheden goed aan de rechter worden voorgelegd.