Horen van een kind jonger dan 12 jaar

In artikel 809 Rv is vastgelegd dat in zaken betreffende het personen- en familierecht waarbij minderjarigen zijn betrokken, de rechter pas beslist na de minderjarige van twaalf jaar of ouder in de gelegenheid te hebben gesteld om zijn mening kenbaar te maken, behoudens enkele uitzonderingen. Voor minderjarigen jonger dan twaalf jaar bepaalt artikel 809 Rv dat zij in de gelegenheid gesteld kunnen worden om hun mening kenbaar te maken. Zij worden door de rechtbank niet standaard uitgenodigd voor een kindgesprek, maar als zij hier zelf om verzoeken, heeft de rechter de bevoegdheid om zelf vrij  te beslissen of hij het kindal dan nietzal horen. Uit onderzoek blijkt dat het horen van kinderen jonger dan 12 jaar praktisch niet gebeurt en dat vrij strikt wordt vastgehouden aan de leeftijdsgrens van twaalf jaar om door de rechter gehoord te worden en dat kinderen jonger dan twaalf jaar niet of nauwelijks worden gehoord door de rechter.

Als de rechter een kind wil horen, bijvoorbeeld in het kader van de echtscheiding, dan stuurt de rechtbank rechtstreeks aan het kind zelf een uitnodiging voor een gesprek op de rechtbank. In de brief staat ook aangegeven dat het kind er zelf voor kan kiezen om schriftelijk te reageren.

Sommige ouders geven aan dat hun kind graag gehoord wil worden, ook al is het kind jonger dan 12 jaar. Zo ook de vader in een procedure waarin een zorgregeling werd vastgelegd door de rechtbank. beide ouders gingen in beroep bij het Gerechtshof Amsterdam. Het Hof deed uitspraak op 15-12-2020 en ging daarin onder meer in op de wenselijkheid van het horen van een 10-jarig kind.  

In deze procedure had de man verklaard dat de dochter zelf vraagt om gehoord te worden door het hof. De rechter wil legt uit waarom zij haar niet zal uitnodigen voor een gesprek en die uitleg is als volgt: 

In de wet is bepaald dat de rechter een kind van twaalf jaar of ouder naar haar mening moet vragen in een zaak over de zorgregeling. Ook kinderen jonger dan twaalf jaar mogen soms hun mening geven bij de rechter. In dit geval vindt het hof dat geen goed idee, want het hof is bang dat de minderjarige (nog meer) spanningen zal voelen van haar ouders als zij wordt uitgenodigd voor een gesprek met de rechter. Het is lastig en waarschijnlijk ook verdrietig voor de minderjarige om twee ouders te hebben die het al zo lang en zo ernstig niet eens zijn met elkaar. In zo’n situatie moet een rechter de knoop doorhakken en de ouders moeten de zorgregeling uitvoeren die de rechter heeft bepaald. De vader van de minderjarige heeft de rechter verteld dat de minderjarige geen behoefte meer heeft aan hulp en ondersteuning van instanties en dat zij geen vertrouwen meer heeft in volwassenen. De rechter denkt niet dat de minderjarige daar anders over gaat denken door een gesprek met de rechter. Wel zou het goed zijn als de minderjarige wat vaker met een neutrale persoon kan praten. De minderjarige zou zelf kunnen kijken op de website van Villa Pinedo, of kunnen bellen met de Kindertelefoon. Haar ouders kunnen ook voor haar een zogenoemde Kindbehartiger inschakelen die met de minderjarige kan praten over wat haar bezighoudt.