welk recht is van toepassing in internationale alimentatiekwesties?

De vraag welk recht van toepassing is in internationale alimentatiekwesties is een andere dan de vraag welke rechter bevoegd is. Zoals in mijn andere blog uiteengezet, wordt de bevoegdheid van het gerecht bepaald door de Alimentatieverordening. De bevoegde rechter dient het toepasselijke recht vast te stellen.

Artikel 15 van de Alimentatieverordening verwijst hiervoor naar het Haagse Protocol van 23 november 2007 inzake het recht dat van toepassing is op onderhoudsverplichtingen. Het Protocol is van toepassing op kinderalimentatie en partneralimentatie en heeft universele werking. De hoofdregel van het Protocol is dat van toepassing is het recht van de gewone verblijfplaats van de onderhoudsgerechtigde (artikel 3 lid 1). In geval van verandering van deze gewone verblijfplaats wordt automatisch het recht van de nieuwe gewone verblijfplaats van toepassing (artikel 3 lid 2). Bij internationale verhuizing van de onderhoudsgerechtigde verandert in beginsel dus ook het toepasselijke recht. Op deze hoofdregel bestaan uitzonderingen. Voor een aantal categorieën onderhoudsverplichtingen - waaronder kinderalimentatie -  geldt dat wanneer de onderhoudsgerechtigde de procedure aanhangig maakt in het land van de gewone verblijfplaats van de onderhoudsplichtige, als hoofdregel het recht van dit laatste land van toepassing is. Aangezien de bevoegdheidsgronden in de alimentatieverordening alternatief zijn en verzoeker kan kiezen bij welke rechter hij/zij een procedure start, is het bij de keuze van het gerecht van belang te bepalen welk recht gunstig is vanuit het oogpunt van verzoeker.
Ook voor ex-echtgenoten geldt de hoofdregel van artikel 3 Protocol: het recht van de gewone verblijfplaats van de onderhoudsgerechtigde is van toepassing. Op deze hoofdregel kan echter een uitzondering worden gemaakt wanneer a) één van de partijen zich tegen toepassing van deze regel verzet, en b) het recht van een andere staat nauwer verbonden is met het huwelijk. Dan geldt het recht van die andere staat (artikel 5 Protocol). Bij de bepaling van deze 'nauwere band' dienen alle factoren verbonden met het huwelijk te worden meegewogen. Artikel 5 kent daarbij bijzondere betekenis toe aan de laatste gemeenschappelijke gewone verblijfplaats van de echtgenoten. 

Partijen kunnen op grond van artikel 7 een rechtskeuze uitbrengen voor het recht van het land waar de procedure aanhangig is of aanhangig zal worden gemaakt. Een rechtskeuze voor een specifiek bepaalde procedure kan zowel voor kinderalimentatie als partneralimentatie worden gemaakt. Wanneer de rechtskeuze wordt gemaakt vóór het aanhangig maken van de procedure, dient deze te worden vastgelegd in een overeenkomst die door beide partijen wordt ondertekend. Artikel 8 biedt de mogelijkheid voor het uitbrengen van een algemene rechtskeuze ter zake onder andere partneralimentatie (niet kinderalimentatie), ook als er nog geen sprake is van een geschil. Partijen kunnen daarbij slechts één van de rechtstelsels aanwijzen die in artikel 8 lid 1 staan vermeld, zoals bijvoorbeeld het recht van staat waarvan een van de partijen op het tijdstip van de aanwijzing de nationaliteit bezit, of zijn/haar gewone verblijfplaats heeft. De rechtskeuze dient schriftelijk te zijn vastgelegd en door beide partijen te worden ondertekend. Een rechtskeuze is dus mogelijk bij huwelijkse voorwaarden of bij echtscheidingsconvenant.